Οι αρχαίες επιγραφές και η επιγραφική επιστήμη
H DeepMind δημιούργησε ένα σύστημα AI που βοηθά τους μελετητές να κατανοήσουν και να αναδημιουργήσουν αποσπασματικά αρχαία ελληνικά κείμενα τα οποία είναι χαραγμένα σε πλάκες.
Αυτές οι πήλινες, πέτρινες ή μεταλλικές πλάκες, που δημιουργήθηκαν πριν από 2.700 χρόνια, αποτελούν ανεκτίμητες πρωτεύουσες πηγές για την ιστορία, τη λογοτεχνία και την ανθρωπολογία.
Όπως είναι λογικό το κύριο σώμα τους περιέχει κείμενα, αλλά το πέρασμα του χρόνου σπάνια δείχνει έλεος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι πλάκες να έχουν ρωγμές, διάφορα σημάδια, ακόμη και να λείπουν ολόκληρα κομμάτια τους.
Οι φθορές που παρουσιάζουν οι πλάκες οδηγούν συχνά στην απουσία τμήματος των κειμένων. Σε κάποιες περιπτώσεις, η συμπλήρωση των κομματιών που λείπουν είναι ιδιαίτερα εύκολη.
Για παράδειγμα, στη φράση η αρ_χνη έπιασε τη μ_γα, εύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι απουσιάζουν τα γράμματα “ά” και “ύ”. Τι γίνεται όμως αν απουσιάζουν πάνω από ένα γράμματα, ή ακόμη χειρότερα η πρώτη συλλαβή μιας λέξης;
Εδώ έρχεται να παίξει τον ρόλο της η επιγραφική επιστήμη, η οποία περιλαμβάνει τόσο τη διαισθητική κατανόηση αυτών των κειμένων όσο και άλλων ικανοτήτων που καθιστούν δυνατή τη συμπλήρωση των κομματιών που λείπουν από το παζλ.
Για παράδειγμα, στη φράση η αρ_χνη έπιασε τη μ_γα, εύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι απουσιάζουν τα γράμματα “ά” και “ύ”. Τι γίνεται όμως αν απουσιάζουν πάνω από ένα γράμματα, ή ακόμη χειρότερα η πρώτη συλλαβή μιας λέξης;
Εδώ έρχεται να παίξει τον ρόλο της η επιγραφική επιστήμη, η οποία περιλαμβάνει τόσο τη διαισθητική κατανόηση αυτών των κειμένων όσο και άλλων ικανοτήτων που καθιστούν δυνατή τη συμπλήρωση των κομματιών που λείπουν από το παζλ.
Με βάση τμήματα κειμένων που έχουν επιβιώσει, οι ειδικοί επιστήμονες του κλάδου συμπληρώνουν αυτά τα κενά και αναδημιουργούν τα κείμενα. Ωστόσο, πρόκειται για μία ιδιαίτερα χρονοβόρα διαδικασία και κάποιες φορές οδηγεί σε λάθη.
Το σύστημα AI που ονομάζεται Pythia
Η DeepMind αποφάσισε να δημιουργήσει ένα σύστημα AI το οποίο βασίζεται στην επιγραφική επιστήμη. Το σύστημα ονομάστηκε Pythia, η ιέρεια που μετάφραζε τον θεϊκό λόγο του Απόλλων στους θνητούς, στο μαντείο των Δελφών.
Αρχικά, η DeepMind δημιούργησε ένα σύστημα με το οποίο μετέτρεψε τη μεγαλύτερη ψηφιακή συλλογή αρχαίων ελληνικών επιγραφών σε κείμενο που θα μπορούσε να καταλάβει ένα σύστημα machine learning. Έπειτα, κατασκεύασε έναν αλγόριθμο ο οποίος μαντεύει με ακρίβεια τα τμήματα του κειμένου που απουσιάζουν.
Η DeepMind δοκίμασε το Pythia χρησιμοποιώντας ήδη διορθωμένα κείμενα. Στο πείραμα συμμετείχαν σπουδαστές διδακτορικών προγραμμάτων στην επιγραφική επιστήμη και είχαν απέναντι τους το Pythia.
Το σύστημα AI που ονομάζεται Pythia
Η DeepMind αποφάσισε να δημιουργήσει ένα σύστημα AI το οποίο βασίζεται στην επιγραφική επιστήμη. Το σύστημα ονομάστηκε Pythia, η ιέρεια που μετάφραζε τον θεϊκό λόγο του Απόλλων στους θνητούς, στο μαντείο των Δελφών.
Αρχικά, η DeepMind δημιούργησε ένα σύστημα με το οποίο μετέτρεψε τη μεγαλύτερη ψηφιακή συλλογή αρχαίων ελληνικών επιγραφών σε κείμενο που θα μπορούσε να καταλάβει ένα σύστημα machine learning. Έπειτα, κατασκεύασε έναν αλγόριθμο ο οποίος μαντεύει με ακρίβεια τα τμήματα του κειμένου που απουσιάζουν.
Η DeepMind δοκίμασε το Pythia χρησιμοποιώντας ήδη διορθωμένα κείμενα. Στο πείραμα συμμετείχαν σπουδαστές διδακτορικών προγραμμάτων στην επιγραφική επιστήμη και είχαν απέναντι τους το Pythia.
Το σύστημα AI κατάφερε να αποκαταστήσει με ακρίβεια το 30.1% των κειμένων, και οι σπουδαστές παρουσίασαν ποσοστό επιτυχίας 57.3%. Ωστόσο, για κάθε κείμενο υπάρχουν οι Top 20 πιθανές λύσεις, και το Pythia κατάφερε να βρει μία από τις καλύτερες είκοσι προτάσεις στο 73,5% των περιπτώσεων.
Το μέλλον
Η αλήθεια είναι ότι το σύστημα AI της DeepMind δεν θα μπορούσε να αποκαθιστά κείμενα από μόνο του, τουλάχιστον όχι σε αυτή τη φάση. Όπως και να έχει μπορεί να αποτελέσει ισχυρό εργαλείο στα χέρια των επιστημόνων που ασχολούνται με την επιγραφική επιστήμη.
Τέλος, με τον καιρό και χάρη στο machine learning το Pythia θα βελτιώνεται και ίσως μια μέρα καταφέρει να αποκαταστήσει κάποιο κείμενο με ποσοστό επιτυχίας 100%.
Το μέλλον
Η αλήθεια είναι ότι το σύστημα AI της DeepMind δεν θα μπορούσε να αποκαθιστά κείμενα από μόνο του, τουλάχιστον όχι σε αυτή τη φάση. Όπως και να έχει μπορεί να αποτελέσει ισχυρό εργαλείο στα χέρια των επιστημόνων που ασχολούνται με την επιγραφική επιστήμη.
Τέλος, με τον καιρό και χάρη στο machine learning το Pythia θα βελτιώνεται και ίσως μια μέρα καταφέρει να αποκαταστήσει κάποιο κείμενο με ποσοστό επιτυχίας 100%.
